Badania wieku pisma

Badanie wieku pisma to jedno z najtrudniejszych, nie w pełni jeszcze rozwiązanych zagadnień kryminalistycznych. Obejmuje ono:

• badania wieku bezwzględnego dokumentu, tj. czasu sporządzenia widniejących na nim zapisów,
• badania wieku względnego, tj. wskazanie, czy wszystkie zapisy występujące na jednym lub więcej dokumentów powstały w tym samym czasie oraz jaka była kolejność ich naniesienia na podłoże dokumentu (chronologia zapisu).

Badania wieku bezwzględnego (absolutnego) dokumentu polega na określeniu czasu jego sporządzenia od momentu badań.
Przybliżony przedział czasowy powstania dokumentu określa się na podstawie:

• cech podłoża (gatunek i skład papieru, rodzaj zastosowanych zabezpieczeń, nadruków, oznaki starzenia i uszkodzeń dokumentu) związanych z wiarygodnie datowanymi zdarzeniami,
• cech nadruków i zapisów ręcznych (rodzaj zastosowanych technik drukarskich, farb, ich zabezpieczeń, właściwości fizykochemicznych zapisów odręcznych /metoda Agińskiego/ itp.),
• cech graficznych pisma ręcznego, analizowanych na podstawie jego zmian ewolucyjnych związanych z wiekiem piszącego.

W praktyce kryminalistycznej najczęściej wykorzystywana jest metoda ustalania wieku bezwzględnego pisma na podstawie pomiaru zaniku trudno lotnego rozpuszczalnika (2-fenoksyetanolu) występującego powszechnie jako składnik tuszów długopisowych. Metoda ta opiera się na pracach V. Agińskiego z 1996 r. Została pozytywnie zweryfikowana przez ekspertów z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji, a wynik ich prac opublikowano w Problemach Kryminalistyki w 2002 r.
(R. Łuczak, W.S. Krawczyk, Metodyka badań wieku dokumentów, „Problemy Kryminalistyki” 2002, s.18-26).
W publikacji tej pozytywnie oceniono przydatność metody Agińskiego. Badania takie są wykonywane w Polsce w nielicznych placówkach laboratoryjnych (Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne, Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP, Katedra Chemii i Katedra Kryminalistyki Uniwersytetu Wrocławskiego).

Metoda określania przypuszczalnego okresu nakreślenia analizowanych zapisów (najczęściej podpisów) na podstawie analizy ich cech graficznych, opiera się na założeniu, że pismo – oprócz cech trwałych o znacznym poziomie stabilności graficznej – zawiera także cechy, które ulegają określonym modyfikacjom na przestrzeni lat. Tego rodzaju analizy wymagają jednak obszernego materiału badawczego sporządzonego w różnych warunkach, który pozwoliłby na wykluczenie innych czynników, jako źródła ewentualnych fluktuacji graficznych (stan psychofizyczny piszącego, warunki kreślenia analizowanych zapisów, rodzaj użytych narzędzi pisarskich, podłoża itp.). Rezultaty takich analiz są z reguły obarczone wysokim poziomem hipotetyczności i na ogół nie dają podstaw do ustaleń kategorycznych.